Besleyici bir içecek olan süt, bilhassa büyüme ve gelişim için çok önemli bir besin maddesidir. Sütün faydalarının yanı sıra bazı zararlı yönleri de olabilir. Kalsiyum kaynağı olan sütün D vitamini içerir. Protein sağlar ve bağışıklık sistemini destekler. Sindirim sistemi için faydalar sağlar ve aynı zamanda kalp sağlığını destekler. Fakat kişisel sağlık durumuna bağlı olarak bazı insanlarda olumsuz etkilerde meydana getirebilmektedir. Örneğin süt alerjisi, laktoz bunların başında gelmektedir. Şimdi çeşitli sütlerin faydaları ve zararlı yönlerini irdeleyelim:
❖ İnsan için en üstün ve değerli süt, anne sütüdür. En kaliteli süt ise sağılır sağılmaz içilen süttür. Sütün kalitesi renginin çok beyaz oluşu, kıvamının dengeli olup su gibi akmamasından anlaşılır. Sütü sağılan hayvanın yedikleri nebatatın sağlıklı şeyler olması, sütte ekşilik, acılık ve keskinlik gibi garip tatların baskın olmaması gerekir.
❖ Süt balla içilirse vücut içindeki yaraları galiz hıklardan (maddelerden) temizleyip yıkar ve yarayı olgunlaştırır.
❖ Sütlerin besin değeri kalitelidir, beyni güçlendirir, özellikle kadın sütü.
❖ Kolayca hazmolup güzel kana dönüşür.
❖ Süt keymusları dengeler, bedeni takviye edip semirtir.
❖ Süt içen birkaç saat başka bir şey yiyip içmemeli ve fazla hareket etmemelidir.
❖ Süt eğer midelerinde onu değiştirecek safra yoksa özellikle tabiatları sıcak ve kuru olanlar için çok iyidir.
❖ Yaşlılara vücutlarını nemlendirdiği için faydalıdır ve yaşlılara has olan bir tür kaşıntıyı geçirir. Fakat yaşlılar süt içerse
bal suyu ile hazmına yardımcı olmalıdırlar.
❖ Süt şişkinlik yapar fakat kaynatıldıktan sonra şişkinlik yok olur.
❖ Bazı sütler karaciğerde tıkanıklıklar yapabilir.
❖ Süt iç organlarda keskinliği ve batma yapması sebebiyle rahatsızlık veren maddelere faydalı olur, çünkü süt o maddeleri
temizleme özelliği sebebiyle sudan daha fazla yıkar.
❖ Kanamaları olanlara zararlıdır.
❖ Kötü sütten daha fazla bedene zararlı başka bir şey yoktur.
❖ Sütün özellikleri hangi hayvanın sütü olduğuna göre değişir. Yaşlı ve genç hayvanların sütü de birbirinden farklıdır.
❖ Süt şekerle içilirse rengi güzelleştirir, özellikle kadınlar içirse. Mizacı sıcak ve kuru olanları eğer zayıflıklarının sebebi o
mizaç ise şişmanlatır.
❖ Peynir suyu hiperpigmentasyon ve izlere sürülürse fayda verir, bazen içilmesi bile onlara faydalı olur.
❖ Bedeninde kötü şişlikler, mâşera (Yara oluşmadan veya cildin dışında zahir olmadan cildin iç kısmında olan alevlenme
ve hararet.) demâmil (cerahat), uyuz ve kaşıntı olanlara çoğu zaman süt içmek şifa bulmalarını sağlar. Eğer mizaçlarında sütü bozup safraya çevirecek bir madde yoksa.
❖ Süt iç organlardaki yaraları yıkaması ve temizlemesi sebebiyle faydalı olur. Uyuza helile suyu ve peynir suyuyla
alınırsa iyi gelir.
❖ Süt sinirlere ve sinir hastalıklarına iyi değildir.
❖ Keçi sütü geniz akıntısına iyi gelir. Boğaz yaralarına iyi gelir.
❖ Süt kuruluktan oluşan unutkanlığa, gam ve vesveseye ilaçtır.
❖ Süt dişlere ve diş çürümesine zararlıdır. Bu yüzden içildikten sonra bal ve sirkencübin şerbeti ile ağız mazmaza
yapılmalıdır.
❖ Baş ağrısı ve kulak çınlaması olanlara iyi gelmez.
❖ Süt bazı kimselerde göz bozukluğu ve perdelenme yapar, [mizacına göre] Fakat göz iltihabına[konjinktivit] damlatılsa iyi
gelir, tarfe (Gözün beyazında oluşan kırmızı nokta.) huşunetini izale eder.
❖ Eşek ve keçi sütleri öksürük, verem ve öksürükle kan tükürme hastalıklarına iyi gelir. Süt akciğer yaraları ve verem
ilaçlarındandır. Sütle mazmaza yapmak dilcik ve bademcik şişliklerine iyi gelir.
❖ Deve sütü astıma ve uykusuzluğa faydalıdır.
❖ Süt akciğere, mide ve başa olan faydasından daha faydalıdır.
❖ Süt mesanede tıkanma yapabilir.
❖ Peynir suyu sarılığa faydalıdır, deve ve keçi sütü ise kesinlikle faydalıdır.
❖ Eşek sütü istiska hastalığına (assit) faydalıdır.
❖ Burada bahsedilen tüm süt çeşitleri dalak sertliğine iyi gelir.
❖ Deve sütü dalak ve karaciğerin hastalıklarının çoğuna iyi gelir.
❖ Ekşi sütün hazmı zor olur.
❖ Peynir suyu yanmış safrayı vücuttan atar. Peynir suyu aftimun (küsküt) ile alınırsa yanmış sevda maddesini vücuttan atar.
❖ Süt taş yapabilir.
❖ Deve sütü adet söktürür.
❖ Mesane yaralarına keçi sütü iyi gelir.
❖ Süt cinsel ilişkinin vücuda verdiği zararı telafi eder ve cinsel gücü takviye eder. Özellikle sıcak tabiatlılarda.
❖ Bağırsaklardaki sahca (sıyrıntı) faydalı olur.
❖ Deve sütü basura iyi gelir.
❖ Makat ve kasıklarda olan şişlikler üzerine süt konursa faydalı olur.
❖ Süt öldürücü zehirler içmiş olanlara ve diğer zehirli maddeler içmiş olanlara faydalıdır. Ban tohumu içmiş olana da faydalıdır aklını geri döndürür.
KAYNAK: İbn Sina, Şifalı Bitkiler ve Baharatlar, Muhammet Uysal, s.142-145