İlk olarak Orta Asya’da görülen tarihi milattan önce 2000’li yıllara kadar giden soğan insanlık tarihi boyunca en yaygın kullanılan sebzelerden biridir. Soğan öteden beri çeşitli faydalarına istinaden tüketilen mutfaklarımızın vazgeçilmez sebzesidir.
Soğanın başlıca faydaları şunlardır: Kalp ve sindirim sistemine destek olur. Antioksidan kaynağı olan soğan bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde önemli rol oynar. Kan şekerini düzenler. Doğal bir antibiyotik görevi sayesinde vücuttaki enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur.
Bunların yanında soğanın bazı zararları da mevcuttur. Kan sulandırıcı özelliğinden dolayı kan sulandırıcı ilaçlarla etkileşimde bulunabilir. Aşırı tüketimi midede rahatsızlıklara neden olabilir. Ağız kokusu yaptığından dolayı sosyal ortamlarda rahatsız edici olabilmektedir. Nadir de olsa bazı insanlarda alerjik reaksiyonlar oluşturabilir.
Şimdi de İbn Sina’nın el-Kanun Fi’t-Tıb kitabından şifalı bitkiler ve baharatlar olarak Muhammet Uysal tarafından derlenmiş olan Soğan maddesini inceleyelim. Ek bilgi olarak soğanın fayda ve zararlarını İbn Sina’dan öğrenelim.
Tabiatı: Üçüncü derecede sıcaktır. Kırmızı olan beyaz soğandan daha keskin, kuru soğan yaşından daha keskindir.
❖ Pişmemiş soğanın besin olarak değeri yoktur.
❖ Kam derinin yüzeyine çeker ve bu sebeple cildi kırmızılaştırır. Soğanı yemek de yüzü kırmızılaştırır
❖ Yenilen soğan [zararlı] suların zararlarını giderir.
❖ Soğanın suyu sıkılıp suyu kullanılır geri kalanı atılırsa kokusu olmaz.
❖ Onun tohumları behakı giderir. Saçkıran olan bölge soğanla ovulursa çok faydalı olur. Ayrıca tuzla birlikte siğil üzerine tatbik edilirse iyi gelir.
❖ Soğanın suyunun kötü yaralara faydası olur ve tavuk yağı ile birlikte kullanılan soğan mestten kaynaklanan ayak yaralarına iyi gelir.
❖ Eğer soğan suyu buruna damlatılırsa veya çekilirse başı temizler. Baştaki ağırlık, kulaktaki çınlama ve iltihap için suyu
kulağa damlatılır.
❖ Soğan baş ağrısı yapar. Çok soğan yiyen sübât hastalığına yakalanabilir. Ayrıca galiz hıkların oluşmasına sebep olduğundan insanın aklına zarar verir. O, ağız salgısını artırır.
❖ Yenilen soğan göze inen maddeler üzerinde etkilidir ve görmeyi keskinleştirir. Ayrıca göze ak düşse soğanın özsuyu ve
bal ile sürmelenmek iyi gelir.
❖ Soğan suyu ile bal karışımı difteriye iyi gelir.
❖ Soğanın sindirimi zordur, bir çeşit bulantıyı tahrik eder.
❖ Soğanın yenilen türü zayıf mideyi güçlendirir. îki defa pişirilirse onun besleyiciliği artar, sarılığa iyi gelir.
❖ Basur memelerinin ağzını açar.
❖ Her cins soğan cinsel gücü harekete geçirir.
❖ Soğan suyu âdet söktürür ve tabiatı yumuşatır.
❖ Soğan köpek ısırmasına iyi gelir. Bunun için soğan suyunun tuz ve sezabla (sedef otu) köpeğin ısırdığı yere konması
gerekir.
❖ Soğan yendiğinde zehirlerin kuvvetinin (Bazen samyelinin zararlı etkileri için de kullanılır fakat burada mideden falan
bahsedildiği için vücuda giren zehir olarak tercüme edilmesi daha uygun görülmüştür. Diğer anlamda şöyle denilebilir: “Soğan yendiğinde sam yelinin olumsuz etkilerini uzaklaştır.”) zararını defeder. Bazıları bunun sebebini şöyle açıklar: Soğan midede rutubetli bir hılt oluşturur ve bu da zehirin etkisini kırar.
❖ Zehirlerin zararlarını def etmede yenilen soğanın çok fazla etkisi vardır.
