Çemen otu tohumu, sağlık açısından bir çok yararı bulunan doğal bir bitkidir. Fakat dikkatli ve ölçülü kullanılması gerekmektedir. Hem baharat olarak mutfakta hem de geleneksel tıpta sağlık için çeşitli amaçlarla kullanılan çemen, içeriğinde birçok mineral, vitamin ve antioksidan barındırmaktadır. Fakat faydalarının yanında bazı olası yan etkilerinin de olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Çemen ve tohumunun faydaları ve zararlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
❖ Tabiatı: 1. derecenin sonunda sıcak ve 1. derecede kurudur.
❖ Çemen tohumu ve mersinden yapılan yağ saça faydalıdır, yaralardan kalan izlere de fayda verir.
❖ Jeli özellikle gül yağı ile birlikte kullanılırsa soğuktan olan çatlamalara iyi gelir. Hiperpigmentasyon için yapılan ilaçlara
katılır. Rengi güzelleştirir. Ağız kokusu ve ter kokusunu giderir.
❖ Dövülmüş unu [bedenin] dışında ve içinde olan sıcak şişliklere faydalıdır. Dübeylatı (Dermoid kist, teratoma) dahi
yumuşatır ve olgunlaştırır.
❖ Gül yağı ile birlikte ateş yanığına iyi gelir.
❖ Çemen tohumu suyu ile baş yıkanırsa konaka iyi gelir.
❖ Baş ağrısı yapabilir.
❖ Mideye iyi gelmez fakat mürri (Abkame denilen sos. Balık, arpa vb. şeylerle hazırlanır.) ile kullanılırsa zararı olmaz.
❖ Çemen su içinde kaynatılırsa tarfeye (Gözün beyazında oluşan kırmızı nokta.) iyi gelir.
❖ Sesi temizler, akciğeri besler, boğazı ve göğsü yumuşatır.
Öksürük ve astımı teskin eder. Özellikle bal veya incirle kaynatılırsa öksürük ve astımı teskini daha da artar. Bu hususta
çok faydalı olan şu şekilde hazırlanmasıdır: Çemenle etli olan hurma karıştırılıp özsuyu çıkarılır ve bu özsuyu çok
miktarda bal ile karıştırılır ve (hafif) ateş üzerinde katılaşıncaya kadar karıştırılır. Bu karışımdan yemekten önce yavaş yavaş yenir.
❖ Dalak şişliği için çemen natronla (Ermeni boraksı) birlikte dalak üstüne yakı yapılır.
❖ Çemen sirke ile kaynatılırsa mide zayıflığı için kullanılır, özellikle taze olan çemenin kaynatılmışı zikredilen hastalıklara
daha faydalıdır. Mide yaralarına (ülsere) dahi fayda verir.
❖ Çemen mide bulantısı yapar fakat sirke bu zararı def eder.
❖ Çemen su içinde kaynatılıp rahminde ağrı, şişkinlik ve indımam [bitişme] olan kadınlar bu suya oturtulur.
❖ İçinde çemen kaynatılmış su mide yaralarına iyi gelir.
❖ Taze çemen sirke ile birlikte azı dişleriyle çiğnenerek yenirse bağırsaklardaki yaralara fayda verir.
❖ Su ile kaynatılırsa ishal için faydalı olur.
❖ Çemen yağı makattaki şişliklere faydalıdır.
❖ Çemenin kaynatılmış suyu bal ile alınırsa bağırsaklardan galiz rutubetleri atar, idrar ve adet söktürür.
❖ Rahminde sertlik olup kuruluk sebebiyle doğumda zorluk yaşayan kadınlar ördek yağı ile çemeni ihtimal eyleseler (Yani fitil şeklinde rahme koysalar.) faydalı olur ve doğum kolay olur.
❖ Çemen basuru olanlara faydalıdır ve iyi bir ilaçtır. Tek başına kullanıldığında ter ve idrarın kokusunu
kötüleştirir, [jeli gül yağı ile kullanılırsa ter kokusunu güzelleştirir.]
KAYNAK: İbn Sina, Şifalı Bitkiler ve Baharatlar, Muhammet Uysal, s.41-42